Inzicht in overstromingsrisico

De uitbreiding van de risico-acceptatie leidt er toe dat verzekeraars voor vraagstukken staan als “wat is een adequate premie?”, “hoeveel kapitaaldekking moet ik aanhouden?” en “moet ik alle risico’s zonder extra preventie of voorwaarden wel willen accepteren?”. De overstromingen in Limburg in 2021 onderstreepten hiervan de urgentie. In de zomer van 2021 werd voor zo’n €63 miljoen aan schade door neerslag gemeld, en €207 miljoen aan schade door overstroming [1]. Het inzichtelijk maken van welke risico’s huizenbezitters, verzekeraars en kredietverstrekkers lopen is daarom van groot belang. Met een model dat de kans op overstroming en de impact van een overstroming goed inschat kan er zowel een adequate premie worden afgeleid, gericht herverzekering worden ingekocht en worden ingezet op preventie.

Het door Arcturus gebouwde overstromingsmodel kan dit inzicht verschaffen; zo brengt het model in kaart welke gebieden een hogere kans op overstromingen lopen dan andere en tot welke schadelast dit voor individuele objecten leidt. Tevens geeft het model de mogelijkheid om het overstromingsrisico te analyseren voor twee typen oorzaken apart: schade door het falen van waterkeringen en neerslagschade (denk hierbij aan forse hoeveelheden regen binnen korte tijd, de zogenaamde cloud bursts).

Deze kansverdelingen hebben wij apart gemodelleerd en geeft daarmee voor zowel Solvency II als de CSRD de mogelijkheid om de daarvoor vereiste analyses naar verschillende subrisico’s van Overstroming te maken, hieraan een inzichtelijk risicolabel te koppelen en daarmee vanuit duurzame productontwikkeling bij te dragen aan preventie van risico’s. Voorkomen blijft immers beter dan genezen!

Het overstromingsmodel van Arcturus bestaat uit twee sub-modellen:

1) Een model voor overstromingsrisico voortkomend uit falende waterkeringen;
2) Een model voor overstromingsrisico door neerslag.

De modellering van het overstromingsrisico door hoge waterstanden gaan we eerst op in en daarna lichten we de modellering van het overstromingsrisico door extreme neerslag toe.

1. Overstroming door falende waterkeringen

Aan de hand van de hoogtekaart, de waterwegen en de waterpeilen van Nederland heeft Arcturus berekend hoe groot de kans op overstroming is voor elk stuk van Nederland rondom de primaire en secundaire waterwegen. Ernstige overstromingen van primaire wateren en waterkeringen worden op dit moment niet door verzekeraars gedekt, maar vallen onder de Wet tegemoetkoming schade bij rampen (Wts). Om ook inzicht te kunnen bieden in de effecten van primaire wateren op een verzekeringsportefeuille wordt in het model hiervoor een aparte categorie overstromingen gemodelleerd. Hierdoor kan eveneens voor overstromingen van primaire wateren inzicht worden verkregen ten behoeve van bijvoorbeeld preventie.

Om te bepalen waar een dijk overstroomt, is er een algoritme uitgewerkt. Dijkoverstromingen worden bepaald aan de hand van de volgende drie belangrijke componenten:

1. Simulatie van de extreme waarden van het waterpeil;
2. Vervolgens wordt bepaald óf een dijk overstroomt;
3. Zo ja, met hoeveel water overstroomt de dijk?

Figuur 1: Verspreiding water rondom breekpunt van dijk

2. Overstroming door hevige regenval

Figuur 2: Kaart Nederland met heatmap hevige regenval

Toepassingen overstromingsmodel

Figuur 3: Toepasbaarheid in de praktijk

Deze kansverdelingen per object kunnen op hun beurt weer worden ingezet om op portefeuilleniveau het overstromingsrisico in beeld te krijgen. Dragen bepaalde risico’s erg veel bij aan de 1-200 jaar schadelast, is een andere herverzekeringsdekking optimaler of loopt de verzekeraar in een bepaald gebied extra risico’s? Middels visuele kaartjes en duidelijke Key Risk Indicators kunnen de antwoorden op deze vragen eenvoudig worden verkregen.

De statistieken kunnen bijvoorbeeld worden ingezet voor de ORSA: niet alleen geeft het handvatten voor het risicoprofiel in het hier en nu, maar door het overstromingsmodel te draaien in de klimatologische settings van 2050 kan er direct conform de good practice voor de ORSA[2] inzichtelijk worden gemaakt welk effect klimaatgevoelige risico’s als overstroming heeft op de balans van de verzekeraar (N.B. Arcturus ontwikkelt meer modellen op het gebied van o.a. Hagel en Bosbrand om alle voor Nederland relevante klimaatrisico’s kwantitatief inzichtelijk te maken).

Maar ook vanuit acceptatie kan dit model een belangrijke bijdrage leveren: zo introduceren we een risicolabel dat handvatten biedt voor de acceptatie-afdeling om excessieve risico’s bij te kunnen sturen of om juist klantgericht in te zetten op preventiemaatregelen. Dit risicolabel weegt de overstromingskans van het object en de schadehoogte gegeven de objectkenmerken en de gemiddelde waterhoogte bij overstroming. Hierbij kijken we niet alleen naar de classificatie van objecten op basis van hun gemiddelde, maar ook naar hun relatieve kapitaalsbeslag voor het 1-200 jaar scenario. In onderstaande figuur is een voorbeeldopzet voor een fictief adres weergeven.

Figuur 4: Voorbeeld risicolabel voor een fictief adres

In de wetenschap dat ook vanuit Europese wetgeving als de EU taxonomie voor Duurzaamheid verzekeraars de opdracht meekrijgen om hun verzekerden te helpen om door middel van preventie groeiende klimatologische risico’s verzekerbaar te houden, speelt dit model in op de inzet op preventie.

Daarom introduceert Arcturus een risicolabel voor het overstromingsrisico. Dit draagt bij aan het risicobewustzijn bij de polishouder én maakt eenvoudig inzichtelijk waar preventie het meeste zoden aan de dijk zet. Zo kunnen verzekerden erop gewezen worden dat ze in een risicogebied wonen, en wat voor maatregelen ze zelf – of ondersteund door de verzekeraar – zouden kunnen nemen.